به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، برنامه فضایی جمهوری اسلامی ایران از اواخر دهه ۸۰ شمسی تا به امروز، با فراز و نشیب های مختلفی همراه بوده و اکنون دو نهاد مهم در کشور، پس از فرصت سوزی مفصل مسئولان دولت سابق، در بخش پرتاب محموله ها به فضا فعال شده اند تا خون جدیدی در رگ های این صنعت ارزشمند، درآمدزا و موثر در حوزه های مختلف نظامی و اقتصادی جریان پیدا کند.

بیشتر بخوانید:

چشم جهان‌نمای ایران با «منظومه‌سازی ماهواره‌ها» روشن می‌شود/ تشکیل اولین صورت فلکی ماهواره‌ای بومی با ترکیب «نور و ذوالجناح»

سپاه با «رافع» به باشگاه سازندگان ماهواره‌بر سوخت جامد پیوست/ نقش تدبیر رهبر انقلاب درباره «الیاف کربن» در ارتقاء صنعت فضایی کشور +عکس و فیلم

خوشبختانه پس از آنکه یخ عدم موفقیت و بروز مشکلاتی در تزریق ماهواره های ایرانی به فضا، توسط نیروی هوافضای سپاه شکسته شد، حالا به نظر می رسد وزارت دفاع نیز با دومین آزمایش ماهواره بر ذوالجناح، به دنبال یک شروع جدید و موثر در این بخش است.

ذوالجناح چیست و چه خواهد کرد؟

اولین تصاویر و اطلاعات مربوط به ماهواره بر نسل جدید ایرانی به نام ذوالجناح در بهمن ماه سال ۱۳۹۹ منتشر شد.  طبق این توضیحات، این پرتابگر ایرانی (ذوالجناح) در حقیقت یک سامانه سه مرحله ای است که دو مرحله اول آن از سوخت جامد بهره برده و مرحله نهایی آن از سوخت مایع بهره می برد. توجه به شکل موشک در زمان تست اول، مشخص کرد که آزمایش انجام شده ماهواره بر ذوالجناح که تصاویر آن نیز پخش شده ظاهرا یک مرحله از سه مرحله مورد نظر بوده و در این مرحله سیستم پیشران به مدت ۷۰ ثانیه فعال بوده و توانسته به ارتفاع ۱۵ کیلومتری برسد.

پرتاب اول ماهواره بر ذوالجناح مربوط به سال ۱۳۹۹

قدرت یا همان تراست مرحله اول و دوم این ماهواره که سوخت جامد هستند هر کدام ۷۴ تن است که این تراست می تواند به ۱۰۰ تن نیز برسد. قطر موتورهای سوخت جامد مرحله اول و دوم در ماهواره بر ذوالجناح که قدرتمندترین پیشران سوخت جامد در کل کشور تا به اینجا هستند ۱.۵ متر و قطر مرحله سوم ۱.۲۵ متر است. طول این ماهواره بر در حالت کامل ۲۵.۵ متر و وزن آن نیز ۵۲ تن است و می تواند یک ماهواره به وزن ۲۲۰ کیلوگرم یا مجموعه چند پرتابه به وزن نهایی ۲۲۰ کیلوگرم را تا مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین برساند.

برای مقایسه بد نیست بدانید که ماهواره بر سفیر به عنوان نسل اول ماهواره بر های ایرانی در بخش پیشران قطری در حدود ۱.۲۵ متر داشته و وزن کلی آن نیز ۲۶ تن بود و نهایتا می توانست یک ماهواره ۵۰ کیلوگرمی را به مدار ۴۵۰ کیلومتر برساند.

مثال دوم برای فهم بهتر قدرت این ماهواره بر، اینکه ذوالجناح با سه مرحله کامل خود می تواند حدود ۱۰ ماهواره نور ۱ را در یک پرتاب به فضا ارسال کند. چه در تست اخیر  و چه در پرتاب آزمایشی سال ۱۳۹۹ یکسری از حسگرهای لازم برای انجام محاسبات لازم برای برآورد از نحوه عملکرد سامانه های این ماهواره بر در داخل آن نصب شده بود که به وسیله آنها اطلاعات لازم به ایستگاه زمینی ارسال می شود.

آزمایش دوم؛ یک مرحله جدید برای آزمایش ذوالجناح

از مدتی قبل، رسانه های داخلی و خارجی، به نزدیک بودن دومین پرتاب ماهواره بر ذوالجناح اشاره کرده و این مسئله نیز مشخص شده بود که در این مرحله، آزمایش مرحله دوم این ماهواره بر مد نظر بوده و تست در نهایت جزو پروازهای زیر مداری به حساب می آید و مشخصا برنامه خاصی برای رساندن محموله به مدار زمین یا حتی آزمایش مرحله سوم این ماهواره بر وجود نداشته است.

در این جا باید به این نکته اشاره کرد که تجربیات قبلی و برای نمونه چندین مورد عدم موفقیت در گام آخر برای رساندن محموله به مدار خود در فضا توسط ماهواره بر سیمرغ، موجب آن شده تا ساختار فضایی وابسته به دولت آزمایش های بیشتری را برای بدست آوردن اطلاعات بیشتر و کاهش احتمال عدم موفقیت در پرتاب های عملیاتی با ذوالجناح انجام دهد.

آیا ایران از تکنیک Hot staging استفاده کرد؟

در جریان دومین آزمایش ماهواره بر ذوالجناح و بر اساس تصاویر منتشر شده در لحظات پایانی شاهد نوعی انفجار کوچک هستیم که برخی رسانه های بیگانه و تعدادی از کاربران شبکه های اجتماعی، تصور کرده بودند یک ایراد یا نقص فنی است. در حالی که به نظر می رسد آنچه دیده شده، پروسه ای موسوم به Hot staging است. این پروسه مبنی بر فعال شدن مرحله جدید راکت در وضعیتی است که همچنان به مرحله قبلی وصل است و به همین دلیل ما شاهد فرایندی شبیه به یک انفجار هستیم. اگر در تصاویر مربوط به این ماهواره‌بر هم دقت کنیم نوعی برجستگی دیده می شود که مربوط به مرحله دوم ماهواره بر ذوالجناح است.

لحظه فعال شدن پیشران مرحله دوم ماهواره بر ذوالجناح

در نهایت باید به این مسئله اشاره کرد که این پرتاب آزمایشی و البته پرتاب های بعدی که برای مطالعه روی مرحله سوم این سامانه و بحث تزریق محموله به مدار انجام خواهد شد، همانند تمرین ها و آزمونهای مهمی است که حجم قابل توجهی از اطلاعات ذی قیمت را در اختیار متخصصان ایرانی قرار می دهد تا در زمان پرتاب های عملیاتی با اطمینان بیشتر و احتمال موفقیت بسیار بالاتری عمل کنند.

با این اوصاف، باید منتظر ماند تا با افزایش پرتاب ها و انگیزه بیشتر متخصصان عرصه فضایی برای رفع گلوگاه های خودکفایی و خوداتکایی در این بخش، ماهواره های ایرانی بیشتری به مدار تزریق شوند که این اقدام مهم، با برنامه مهم سپاه در حوزه فضایی، باعث گشوده شدن درهای جدید در حوزه های مرتبط با اقتصاد، صنعت و اطلاعات خواهد شد.

*خبرنگار: مجتبی خاجی